چالش های آتی حسابداری در ایران

با توجه به تغییرات روز افزون فضای کسب و کار و همچنین ورود نسل جدید حسابداران و دانشجویان علاقه مند به این رشته بر خود لازم دانستم تا مشکلات حرفه حسابداری در ایران را با توجه به روند تغییرات اخیر و مواردی که بر توسعه این حرفه تأثیر می‌گذارد به قلم تحریر درآورم.

بطور کلی۷ خان آتی حرفه حسابداری  در ایران عبارت‌اند از:

1- عدم تطابق با استانداردهای بین‌المللی:

هرچند پس از امضا برجام و چشم انداز مثبت ورود سرمایه و لزوم بکارگیری زبان مشترک مالی با دنیا بخشی از استاندارد های حسابداری ایران به روز گردید لیکن  بسیاری از استانداردهای حسابداری و گزارشگری مالی در ایران هنوز به‌طور کامل با استانداردهای بین‌المللی (IFRS) همگام نشده‌اند. این موضوع باعث کاهش قابلیت مقایسه و شفافیت اطلاعات مالی شرکت‌ها در سطح جهانی  و عدم وجود زبانی مشترک جهت توسعه کسب و کار ها و ورود سرمایه می‌شود.

2- قوانین مالیاتی پیچیده و متغیر:

به واسطه دانش پایین قانون گذاران در ایران و عدم آشنایی ایشان با تغییرات تکنولوژی وکسب و کارها قوانین مصوب دارای تغییرات مکرر قوانین مالیاتی بوده  و  این قوانین و بخشنامه های مصوب فاقد صراحت و شفافیت در برخی از مقررات مالیاتی است که این امر  باعث ایجاد سردرگمی در حسابداری و گزارشگری مالی شرکت‌ها می‌شود.

3-نبود آموزش و مهارت‌های کافی:

با توسعه دانشگاه های دولتی ،نیمه دولتی و آزاد و پس از وقوع حادثه کرونا آموزش های حضوری و مجازی رشد قائل ملاحظه ای داشته لیکن به جهت عدم وجود بازاریاب و کار منطبق با دانش و بکارگیری بسیاری از اساتید کم تجربه و ناآگاه و به طبع عدم توازن بین حق الزحمه اساتید و بهره بری ایشان منجر به  افزایش تعداد فارغ‌التحصیلان حسابداری کم دانش شده بطوریکه بسیاری از آن‌ها فاقد مهارت‌ها و دانش عملی کافی برای پاسخگویی به نیازهای روزافزون بازار هستند. کمبود برنامه‌های آموزشی کاربردی و به‌روز، و بروز استاد نماها در فضای مجازی یکی از دلایل این مسئله است.

4-فقدان تکنولوژی‌های پیشرفته:

با اینکه برخی شرکت‌ها از نرم‌افزارهای حسابداری استفاده می‌کنند بسیاری از نرم افزار های مالی با تکنولوژی های روز قریبه بوده و صرفا نقش همان دفاتر قانونی موضوع قانون تجارت را صرفا ایفا می نمایند ضمن اینکه هنوز بسیاری از کسب‌وکارها به روش‌های سنتی حسابداری تکیه دارند و همچنان به دفتر داری مشغول هستند و از حسابداری به نگاشتن اطلاعات طلب و بدهی و مانده نقد و جنس اکتفا نموده اند . استفاده ناکافی از فناوری‌های نوین مانند حسابداری ابری و هوش مصنوعی، و دانش بسیار اندک استاتید و دانشجویان و فارق التحصیلان رشته حسابداری بهره‌وری و دقت در این حرفه را کاهش می‌دهد.

5-نوسانات اقتصادی و تورم:

نوسانات شدید اقتصادی و نرخ بالای تورم، منجر به مشکلات متعددی برای ارزیابی ارزش واقعی دارایی‌ها و تهیه صورت‌های مالی دقیق شده بطوریکه اطلاعات مالی تاریخی حسابداری شامل سود و زیان و اقلام دارایی ها فاقد ارزش تصمیم گیری بوده و اطلاعاتی مناسب و مفید برای استفاده کنندگان مهیا نمی‌سازد  این موضوع همچنین توان پیش‌بینی‌پذیری و برنامه‌ریزی مالی را کاهش می‌دهد.

6-فساد مالی و نبود شفافیت:

علی رقم تصویب قوانین فراوان در حوزه شفافیت از جمله. قانون مبارزه با پولشویی ،قانون نظام سلامت اداری و مقابله با فساد و.... در برخی موارد، فساد مالی و عدم شفافیت در گزارشگری مالی باعث ایجاد بی‌اعتمادی عمومی نسبت به اطلاعات مالی شرکت‌ها و حسابرسان می‌شود.ضمن اینکه در شرایطی که ضریب نفوذ حسابرسی در ایران بسیار اندک بوده و به صرف الزامات قانونی سرمایه گذاران علافه ای به حسابرسی و شفافیت اطلاعات نداشته اند . این موضوع بر اعتبار حرفه حسابداری نیز تأثیر منفی می‌گذارد.

7-چالش‌های قانونی و نظارتی:

وجود خلاهای قانونی و عدم یکپارچگی نهادهای نظارتی موجب شده است که نقش نظارتی حسابرسان و سازمان‌های مرتبط به‌طور کامل و مؤثر ایفا نشود.بطوریکه سامانه ای جامع که در برگیرنده اطلاعات مالی در حوزه کسب و کار در برگیرنده فرایند های تامین ،تولید و توزیع باشد و در ان اطلاعات مورد لزوم سازمان ها و موسسات و حسابرسان مهیا بوده و دسترسی های لازم جهت بررسی این داده ها به نهاد های نظارتی و حسابرسان داده نشده لذا

حل این چالش‌ها مستلزم همکاری میان دولت، نهادهای حرفه‌ای حسابداری و حسابرسی، و بخش خصوصی است تا به توسعه و ارتقای کیفیت حرفه حسابداری در ایران کمک شود.