حسابداری صنعتی چیست؟

حسابداری قلب تپنده هر کسب و کاری است. از آنجا که فعالیت‌های تعریف شده درکسب‌و‌کارها با توجه به نیازهایی که آنها دارند یکسان نیست، فرآیندهای  امورمالی نیز به همین تناسب برای آنها تعریف و اجرا میشود.

همانگونه که میدانید حسابداری بخشیی از علوم انسانی است و انسان ها در گذشت زمان، با تغییرات در نیازها و رشد فعالیت های انسان محور، منجر به روش های کسب و کاری گردیده است. حسابدرای به عنوان ابزار، با تغییرات وانسان ها و تکلونوژی و صنایع نیز تغییر، و بروزرسانی گردیده تا پاسخگوی این نیازها باشد.

در 10 اخیر در دنیا و سال های اخیر در ایران توجه حیرت انگیزی به حسابداری مدیریت و حسابداری صنعتی، در هر دو زمینه تئوری و عملیاتی به وجود آمده است.

1. چرا که عواملی نظیر تغییرات قابل توجه که در فضای کسب و کارها با افزایش رقابت در سطح جهان و سرعت پر شتاب تغییر در زمینه فناوری به وجود آمده است.
2. مقررات زدایی مالی و اقتصادی در صنعت های مختلف در  تعداد زیادی از کشورها جهت تسریع فعالیت ها رخ داده است.
3. نیازسازمان‌ها و ارگان ها به کاهش  یافتن قیمت‌ها از طریق برنامه ریزی و مخصوصا برنامه ریزی کردن برای تولید را منطقی دانست.

این تغییرات منجر به فشارهای زیادی بر مدیران سازمان‌های تولیدی و بازرگانی و سیستم‌های حسابداری بها و مدیریت آنها وارد شود. با این تصور که تولید بیشتر منجر به سود بیشترخواهد گردید، و شاید بتوان نیازهای داخل را تامین کرد و به نوعی در این زمینه ها استقلال پیدا کرد. این موضوع که چگونه سیستم‌های حسابداری مدیریت  بتواند به این تغییرات جهت  پاسخ  طراحی شوند تا بیشترین راندمان و کمترین خطا را داشته باشند، مورد توجه حسابداران ومدیران است. دراین بین نرم افزارهای مدیریت زمینه تولید و نرم افزارهای حسابداری صنعتی از  سری ابزارهایی هستند که می‌توانند به مدیران سازمان ها  وحسابداران شرکت‌های صنعتی و تولیدی و... برای محاسبه هزینه  انواع فرایندها وانواع محصول کمک چشمگیری کند. گرچه تا کنون نرم افزار جامعی به جهت تتنوع شیوه های تولید، خرید، فروش و ماشین محور و انسان محور بودن و... کسب و کارها به وجود نیامده ولی برخی سازمان ها جهت نیازهایی با کمک برنامه نویسان و متخصصین تولید و حسابداران مدیریت،  نرم افزارهایی را تهیه نموده اند. اما به طور امل این موضوع فراگیر نشده است!

وظایف حسابداری صنعتی چیست؟

به طور خلاصه از مهمترین وظایف حسابداری صنعتی شامل:

1. همکاری در برنامه ریزی سازمان و اجرای برنامه های هدفمند هم راستا با سود حداکثری سازمان وهمکاری بودجه های سازمان ها
2.  برنامه ریزی و اجرای قوانین و ساختارها به طوری که علاوه برپیشرفت وضعیت کنترل، باعث کاهش دادن هزینه ها نیز بشود.
3.  جمع آوری، طبقه بندی و گزارش دهی اطلاعات هایی که در گرفتن تصمیم های مدیریتی در رابطه با راه حل ها کمک کننده است.
4.  تعیین هزینه های انجام شده و به متناسبا میزان سودی که به دست آمده.
5. تعیین ارزش موجودی های بخش های مختلف با هدف هایی نظی: هزینه یابی، کنترل میزان موجودی وهمچنین تعیین کردن قیمت.
6.  مشارکت در فرآیندهای قیمت گذاری محصولات و خدمات

هزینه در حسابداری صنعتی براساس ارتباط با تولید به شرح زیرقابل تفکیک است:

هزینه‌های مستقیم در حسابداری صنعتی  

 میتوان اینگونه بیان کرد که هزینه مستقیم هزینه‌‌ای است که  به صورت مستقیم با تولید یک محصول ارتباط دارد و به طور معمول شامل هزینه‌های مستقیم نیروی کار، مواد وتوزیع مخصول می‌شود.

از نمونه هزینه‌های مستقیم مواد خام، موجودی وحقوق و دستمزد کارکنان کارخانه نام برد. همگی نمونه‌‌‌هایی از هزینه‌‌‌هایی که به طور خاص با تولید یک محصول دارای ارتباطاتی مستقیم هستند.

به طور کلی میتوان گفت این مخارج قابل ردیابی در محصول نهایی بوده و به طور کلی میتوان بخش عمده ای از آن را ملاحظه نمود.

هزینه های متغییر در حسابداری صنعتی  

هزینه‌‌‌هایی که به نسبت حجم تولید افزایشی یا کاهشی هستند. در دسته هزینه‌های  متغیر قرار میگیرند. شرکتی که تراکتورتولید می‌کند ممکن است فولاد را به عنوان هزینه متغیر در تولید داشته باشد یا یک فروشگاه عروسک که موجودی عروسک خود را برای روز ولنتاین افزایش می‌دهد، زمانی که تعداد بیشتری عروسک ازمرکز باغات خریداری می‌کند، هزینه‌های بیشتری را متحمل می‌شود. به طور کلی هزینه متغیر هرواحد محصول ثابت بوده، اما در سطح کل تغییرات طبقه بندی نرخ ها براساس حجم تولید میباشد.

هزینه‌های غیرمستقیم در حسابداری صنعتی

هزینه‌های غیرمستقیم نمی‌تواند به طورمستقیم به تولید یک محصول ارتباطی داشته باشد و برای مثال شامل گاز یک مجموعه می‌شود. اما بخش جدایی ناپذیر محصول بوده و بدون آن امکان تولید محصولات یا خدمات وجود ندارد و اگر هم قابل ردیابی باشد به جهت فردی مخارج بر منافع آن جزء این دسته قرار میگیرد.

هزینه یابی جذبی

 در این روش هزینه یابی تمامی هزینه های تولیدی در این روش مورد نظر قرار می گیرند. هزینه هایی نظیر دستمزد مستقیم، سربار ثابت ساخت، سربار متغیر ساخت، ، تهیه مواد اولیه و...

که یعنی هرخرجی صورت بپذیرد بخشی از محصول بوده و قابل تفکیک است.

هزینه‌های ثابت در حسابداری صنعتی

هزینه‌های ثابت هزینه‌‌‌هایی هستند که برای ادامه  فرآیند فعالیت شرکت مصرف می‌شوند و با مقدار فروش و تولید شرکت دارای  نوسان نمیباشد. اجاره  محل شرکت یا تجهیزات شرکت  در دسته هزینه‌های ثابت طبقه‌بندی می‌شود. وبه طور کلی هزینه هرواحد محصول متغیر است اما در سطح کل ثابت است.

هزینه یابی استاندارد در حسابداری صنعتی  

این روش هزینه یابی منجر به کنترل بودجه میشود. در این روش هزینه یابی قیمت تمام شده پیش بینی و عملکرد واقعی با آن مقایسه می شود، در صورتی که مغایرت در این روش وجود داشته باشد، تجزیه و تحلیل باید شود. این روش به نوعی روش کنترل است و عمدتا در مجموعه های دارای تولید انبوه و مشابه، کارایی دارد زیرا استانداردی جهت تفاسیر از قبل نوشته شده است.

طبقه‌ بندی هزینه‌ها بر اساس حجم تولید

در حسابداری صنعتی بخشی ازهزینه‌ها با توجه به مقدارتولید در یک زمانبندی مشخص، ممکن است ثابت باشند. مانند اجاره بها کارخانه ها، براساس حجم تولید هزینه به شرح زیر میباشد.

هزینه‌های نیمه متغیر: به طور کلی میتوان گفت هزینه‌ها می‌توانند متغیر، ثابت، و باتوجه به حجم تولید باشند.

در پایان برای راهنمایی بهتر دوستان علاقه مند به این حوزه، تجربه اساتید بیانگر این موضوع است که حسابداری بهای تمام شده همان حسابداری شناخت است، یعنی شاید کارگر خط تولید شرکتی که چندین سال در آن مجموعه کارکرده در حالیکه فرآیندها از بدو ورود مواد تا مهول را به طورکامل بداند، اگراین اطلاعات را دراختیار شخصی با سواد اندک مالی قرار دهد خروجی کاملا مناسبی از بهای تمام شده حاصل خواهد شد لذا جهت توسعه دانش و ارائه گزارشات مناسب و تهیه صحیح تر بهای تمام شده هرواحد محصول یا خدمات جانبی شناخت جاری ازفرآیند شناخت و تولید شامل ایستگاه های تولید، خطوط، مراحل تولید نقاط ضایعات، مراحل ورود وخروج کالا و مواد و... بدست آورد.